De kritiek catapult

"Wat wil de zender met de kritiek bereiken?"

Dat was een van de vragen in het 6-stappenplan bij het omgaan met kritiek, dat Roos Streumer ons in haar workshop vorige week vrijdag aanreikte.

Mijn buurvrouw vertrouwde ons toe, dat ze onverwacht en voor haar onterecht dermate stevige kritiek kreeg bij een functioneringsgesprek, dat ze zich na afloop woedend ziek meldde.  Roos zei: het is vaak ook de timing. Tijden hoor je niets en opeens, bij zo'n gesprek waar het om je contract gaat...

Opeens zat ik in een catapult terug in de tijd. Ik herinner het me wazig - het was rond de bevalling van onze jongste, de hormonen gierden door mijn lijf. Vijf jaar geleden. Was het begin september? Ik zoek in mijn mail. Nee, het moet eind april zijn geweest. Ik had een afspraak met mijn leidinggevende. Ik dacht dat we zouden praten over mijn verlof of wanneer ik terug zou komen... Nee, eerlijk gezegd weet ik niet, wát ik dacht. Ze ving me op bij de lift, toen ik binnenkwam op de 1e etage, waar de flexplekken en klantontvangstplekken van de collega's en mij waren. Ze stelde me meteen voor aan "een nieuwe collega"; een jonge vrouw, Machteld ofzo? We namen de lift naar boven. Ik met mijn dikke buik, niet dat ik me dat herinner. Het was een kort gesprek, waarin ik me haar intro herinner over dat het zo fijn zou zijn om thuis te zijn met de kinderen of woorden van die strekking. Mijn contract werd niet verlengd en ik hoefde niet terug te komen na mijn verlof. Degene die ik net de hand had geschud was mijn vervanging. Pats!

De flashback laat ook een twee eerdere gesprekken zien. Eén met onze mentor, een soort interne coach, iemand die eerder mijn leidinggevende was geweest en die nu in een voor mij wat onduidelijke rol door de rangen heen zweefde. We zaten in hetzelfde kamertje als het latere gesprek met mijn direct leidinggevende. Hij tekende op het bord een of ander model. Houding en gedrag, daar ging het over. Ik geloof dat er met mijn houding iets mis was. Maar ik herinner me vooral dat ik me af zat te vragen: wat moet ik hier nou mee?

Het andere gesprek was op het kantoor van onze Arbo-dienst. Mijn direct leidinggevende had daar een afspraak voor me gemaakt. Ik was sinds maart minder uren gaan werken - de zwangerschap maakte me zo moe, dat ik na de lunch mijn ogen niet open kon houden. De Arbo arts stelde voor, dat ik een traject bij HSK zou gaan volgen. Vanwege mijn emotionele uitputting. Ik zei dat ik erover na zou denken. Ik overlegde met mijn moeder, die zelf in haar jaren als leidinggevende in het onderwijs medewerkers zulke trajecten had aangeboden; soms hielp het wel, soms niet. Ik  besloot dat ik eerst al mijn energie op de zwangerschap wilde richten en verder geen hocus pocus. Ik mailde de arts dat ik van het traject afzag.

Ik herinner me ook mijn boosheid en verwarring over de gang van zaken. Had ik me niet keihard ingezet voor het bundelen van de re-integratietrajecten, het transparanter maken van de informatie daarover, middels overleg en afstemmen en nieuwsbrieven? Hadden we daar geen complimenten over gekregen van de districtsmanager? En nu? Keihard afgeserveerd, ja, met een doekje voor het bloeden; ze is niet helemaal 100%...

Tegelijk weigerde ik me mee te laten slepen in negativiteit; ik ging netwerken, ik heb met mensen gepraat, ik heb gesolliciteerd. Ik zou me niet laten kennen; ik zou dóór.

Terugdenkend aan de sfeer, voelde ik me ontzettend onveilig in die werkkring. Wij coachten klanten, maar ook elkaar, en tegelijk concurreerden we om schaarse "leuke dingen" zoals workshops mogen geven en promoties. Ik herinner me gezellige lunches, maar ook, dat het steeds stiller werd in de kantine. Het gevoel dat mensen het tijdstip waarop ik altijd lunchte vermeden. Dat ik vermeden werd. Steeds meer medeleven, medelijden, en het gevoel dingen te missen; dat er achter mijn rug om werd gekletst.

Ik ben achteraf opgelucht dat ik in december alweer aan de slag was - dezelfde functie, een andere vestiging. Een warm bad. Wat een verschil! Provinciegemeente in plaats van grote stad. Klein vs. groot team. Je komt elkaar tegen bij de bakker vs. anonimiteit. Naam vs. nummer. Maar vooral: ik ben het weer aangegaan. Ik heb het níet vermeden.

En de mails van mijn collegae uit de grote stad? Als ik ze nu teruglees: poeslief, tijdens mijn verlof. Wat misten ze me allemaal. Maar daarna werd het heel, heel snel heel stil. En dat voelde ijzig koud. En daarover heb ik - hoewel, wat had ik eraan kunnen doen? - toch spijt.

En - deels oude - twijfel bekruipt me in de nachten volgende op de training. Wat heb ik toch verkeerd gedaan toen? Wat heb ik verkeerd verstaan? Had ik die HSK training moeten volgen? Had ik ergens op mijn strepen moeten, kunnen gaan staan? Welke hints, welke kritiek heb ik gemist?

Wat heb ik weggestopt, welke levensles heb ik niet ontvangen?

Dit keer was het een "collega-moeder" die me gerust kon stellen. Je hebt het niet weggestopt; je bent het weer aangegaan (waar, ik ben hetzelfde werk elders al vlug weer gaan doen); en soms is iets genoeg (ik ben later alsnog gestopt met het werk). (Dankjewel lieve collega moeder, je weet wie je bent : ) ).

Maar blijkbaar zat er nog wel iets in de woordencombinatie: kritiek en contract. BAF en hup daar ga je.

>> Roos geeft deze training regelmatig in Amstelveen: zie www.mentaalonderhoud.nl